به گزارش خبرنگار پایگاه تخصصی وسائل باید به موضوع تولید ملی، کار و سرمایه ؛ از منظر آموزه‌های دینی توجه کرد؛ چرا که تحقق اهداف مورد نظر نظام اقتصادی اسلام در سطح جامعه اسلامی، بستر را برای رشد و تعالی معنوی جامعه فراهم میکند. به ویژه در دهه های اخیر به دلیل ناکارآمدی نظام های غیر دینی، تمایل فراوانی برای به کارگیری مذهب و معنویت در ادبیات علمی و عملی مدیریت در جهان ایجاد شده است که نشان دهنده تمایلات معنوی فزاینده در جوامع مختلف است.
در شرایط کنونی و در روند تحقق اهداف بلند نظام جمهوری اسلامی یکی از اموری که می تواند در روشنگری، آگاهی بخشی و ایجاد انگیزه و امید و نشاط، راه گشا باشد، توجه به آموزه های دینی است که در کتاب «تولید، کار و سرمایه از منظر آموزه های دینی» تلاش شده است این مهم محقق گردد.
کلیات اولین فصل این اثر 294 صفحه‌ای است که مولف این مبحث را با تبیین مال و ثروت آغاز نموده زیرا که زیرا مال، محور اصلی همه مباحث اقتصادی در همه نظام های اقتصادی است. به عبارت دیگر، مال از نظر تولید و توزیع و مصرف آن، معیار اصلی در تمایز مسائل اقتصادی از غیر اقتصادی به شمار می آید. بر این اساس، همه اموری که به گونه ای با تولید، توزیع و مصرف مال ارتباط دارند، در ردیف مسائل اقتصادی قرار می گیرند؛ در همین راستاست که مولف ابتدا تعریف به تعریف لغتی و پس از آن اصطلاحی این واژه‌ها میپیردازد و پس از آن نیز آن را از دیدگاه اسلام بررسی نموده و می‌گوید"آیین اسلام، مال و ثروت را از جمله نعمت و موهبت های الهی معرفی می کند که خداوند آن را در اختیار انسان قرار داده است تا به زندگی اش سامان ببخشد و از آن در جهت کمال معنوی و اخروی خویش بهره برداری کند و از حدودی که بر آن تعیین شده است، خارج نشود."[1] از دیگر مباحثی که در این فصل تبیین و بررسی آن انجام گرفته میتوان به کار، سرمایه و تولید اشاره نمود که از نکات مهم این است که نگاه دینی که به این آموزهها گردیده با استفاده از احادیثی است که در کتب مورد وثوق شیعه همچون کتاب وسائل الشیعه و من لا یحضره الفقیه می‌باشد.
در فصل دوم اثر حاضر که توسط مرکز پژوهشهای اسلامی سازمان صدا و سیما در سال 1391 به منصه ظهور رسیده به اهداف تولید، کار و سرمایه پرداخته می‌شود. از جمله مباحث مهمی که مولف در این فصل آن را مدنظر خویش قرار داده بحث عدالت اجتماعیست که در آن خواننده‌ی کتاب می‌خواند" اهمیت اجرای عدالت در جامعه، به اندازه‌ای است که خداوند پس از ایمان به قرآن، بر پا داشتن عدالت را مهم ترین مأموریت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ، در مقام حاکم و رهبر جامعه اسلامی تعیین میکند."[2] و اما این فصل با مبحث توسعه و رشد اقتصاد به پایان می‌رسد که در آن یکی از عوامل رشد اقتصادی را امنیت دانسته و بیان میکند "امنیت و آرامش از دیگر عوامل رشد اقتصادی است و تأثیر امنیت و آرامش در توسعه و رشد اقتصادی، بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا بدون امنیت نیروی کار، هرگز به تلاش بر نمی خیزد و سرمایه گذار هم سرمایه اش را در جایی سرمایه گذاری نمی کند که امنیت کافی ندارد."[3]
بسترهای تولید، کار و سرمایه فصل سوم کتاب حاضر است که در مقدمه آن مولف آورده"در بستر و عرصه های اقتصادی، کار و رشد سرمایه و تولید، رونق می یابد. این بسترها در هر کشوری با توجه به شرایط و امکانات طبیعی و پیشرفت های علمی و صنعتی، فرق می کند. با توجه به امکانات جامعه اسلامی و اهمیت و اولویت عرصه های اقتصادی در عصر حاضر و تأکیدات اولیای الهی، در این قسمت کشاورزی، دام‌داری و دام‌پروری،صنعت و فن آوری و تجارت و فنآوری توضیح و تبیین شده است."[4]
راهکارهای افزایش کار، سرمایه گذاری و تولید عنوان فصل چهارم است. از مباحث مهم این فصل ترویج وتبیین دیدگاه اسلام در زمینه فعالیتهای اقتصادی است.در مقدمه این فصل می‌خوانیم" اسلام به عنوان یک برنامه کامل هدایت بشر، به تمام ابعاد زندگی انسان توجه کرده است و در هر زمینه طرح و برنامه خاصی دارد. آشنایی با نظام اقتصاد اسلامی و مجموعه رهنمودهایی که اسلام درباره فعالیت های اقتصادی دارد، بسیار ضروری است. تنها از راه دست یابی به الگوی اقتصاد اسلامی است که بشر می تواند از نابسامانی های ناشی از به کارگیری اقتصاد سرمایه داری و سوسیالیستی نجات یابد؛ چرا که این نظام، بر اساس خواست افراد نیست، بلکه بر اساس نیازهای واقعی انسان و اقتضائات و قوانین و مقررات حاکم بر نظام هستی، طراحی شده است.[5]
مبحث پایانی این فصل استفاده از تجربیات و دستاوردهای علمی است که در آن بیان گردیده"امروزه به دلیل تحولاتی که در زندگی انسان به واسطه رشد علم و صنایع به وجود آمده، نوع فعالیت های اقتصادی بسیار پیچیده شده است. در نتیجه، بدون در نظر گرفتن دستاوردهای علمی، پیشرفت اقتصادی ممکن نیست. ازاین رو، بسیاری از کارشناسان، داشتن نگرش علمی را مهم ترین عامل رشد و توسعه اقتصادی می دانند. در آموزه های اسلامی به این موضوع بسیار توجه شده است، به گونه ای که از هر اقدامی که پشتوانه علمی نداشته باشد، به شدت نهی شده است."[6] در ادامه نیز برای صحت این قضیه در اسلام، حدیثهایی از امام صادق(علیه السلام) که منبع آن کتاب الحیاه است؛نقل می‌گردد.
این مجموعه که با تلاش مجدانه آقایان سید صادق سیدنژاد و همکاری آقای سید رضی سیدنژاد به انجام رسیده است؛ با فصل وظایف مردم، دولت و رسانه به رسالت خویش پایان میدهد. مباحثی که در فصل پنجم مورد واکاوی قرار گرفته وظایف مردم در فعالیتهای ، وظایف دولت و نقش رسانه ملی در عرصه فعالیتهای اقتصادی است که در بخش آخر خواننده کتاب می‌خواند"در جامعه اسلامی ضرورت دارد که برای تحقق به هدف های اجتماعی، از جمله رشد و توسعه اقتصاد، از ظرفیت رسانه به بهترین شکل ممکن استفاده شود. به دلیل آنکه در نظام اسلامی، رسانه ها وظیفه دارند با توجه به سه کارکرد بسیار مهمی که دارند( یعنی آموزش و بصیرت افزایی، تبلیغ و ترویج، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی) معرفت دینی را گسترش دادند و ایمان روشن بینانه را تعمیق بخشند و اخلاق فاضله را در میان مردم نهادینه سازند.[7]
پی‌نوشت
[1] کتاب«تولید، کار و سرمایه از منظر آموزه های دینی»، آقایان سید صادق سیدنژاد و سید رضی سیدنژاد ، ص30
[2] همان، ص74
[3] همان، ص99
[4]همان، ص103
[5] همان،ص153
[6] همان، ص170
[7] همان، ص278
323/603/ع